Raport podsumowujący I Kongres Rodzina Blisko
zorganizowany przez Fundację Rodzina Blisko – panel pierwszy
W dniu 9 grudnia 2023 r. odbył się I Kongres Rodzina Blisko. Wydarzenie to zostało zorganizowane przez Fundację Rodzina Blisko przy współpracy z Wydziałem Studiów nad Rodziną Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Konferencja została podzielona na dwie części. Pierwsza poświęcona była przede wszystkim zagadnieniu wypalenia zawodowego rodziców. W jej trakcie dyskutowali Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Demograficznej Dorota Bojemska, psycholog Bogna Białecka, prof. Michał Adam Michalski z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Paneliści skupili swoją uwagę na omówieniu inicjatyw związanych ze wsparciem rodziny i przeciwdziałaniem wypaleniu rodzicielskiemu. W tym kontekście przywołali oni m.in. tzw. family spoty oraz kluby mam.
Omówione zostały także dobre praktyki organizacji pozarządowych, które tworzą miejsca wsparcia dla rodziców, a także zaprezentowano raport Związku Dużych Rodzin 3 Plus, dotyczący utworzenia 25 miejsc tego typu w kraju. Uczestnicy Kongresu podkreślili, że te inicjatywy stanowią bezpieczne przestrzenie rozwoju zarówno dla rodziców, jak i dla ich dzieci.
Następnie paneliści przeszli do tematu dotyczącego wypalenia społecznego, zawodowego i cyfrowego, po czym B. Białecka zwróciła uwagę na przyczyny i czynniki wpływające na to zjawisko. Uczestniczka podkreśliła skomplikowany zestaw czynników, w tym eksperymenty psychologiczne i zmiany w postawach młodych pokoleń, które zdaniem autorki mogą wynikać z doświadczeń wcześniejszych pokoleń, a także z obfitości i dostępu do wszystkiego w dzisiejszym społeczeństwie. Dodała, że obecnie nie toczy się walka o przetrwanie, ale ludzie skupiają się bardziej na zaspokajaniu swoich potrzeb. Porównuje to do eksperymentu z myszami, które, choć nie wykonują makijażu, poświęcają dużo czasu na pielęgnowanie swojego futra, co świadczy o ich zapatrzeniu w siebie i dbaniu o własne przyjemności.
Kolejną kwestią jest wypalenie cywilizacyjne związane z nadmiarem i dobrobytem, a także wpływ świata wirtualnego, zwłaszcza na tzw. bańki informacyjnej. B. Białecka zauważyła, że obecnie niemal każdy jest w Internecie, uczestniczy w mediach społecznościowych i korzysta z wyszukiwarek, a algorytmy dostarczają treści, które pobudzają emocje. To zjawisko sprawia, że ludzie są wepchnięci w bańki informacyjne, gdzie widzą jedynie wybrane, emocjonalnie pobudzające treści, co może prowadzić do zniekształconego postrzegania rzeczywistości.
Nie bez znaczenia są także zmiany w relacjach międzypokoleniowych, gdzie młode pokolenie coraz mniej ufne jest wobec dorosłych jako autorytetów, szukając wsparcia w świecie wirtualnym. Zdaniem B. Białeckiej to może być wynikiem wpływu negatywnego doświadczenia wcześniejszych pokoleń oraz ogromnej ingerencji świata wirtualnego w rzeczywisty świat. Wskazuje, że problemów jest więcej, ale obecne społeczeństwo jest uwarunkowane przez dobrobyt, bańki informacyjne i strach przed odpowiedzialnością.
Podkreślone zostały różnice i podobieństwa między kulturą zachodnią a wschodnią, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Problemy związane z demografią, rodziną i wypaleniem nie są zjawiskami współczesnymi, ale mają swoje korzenie w historii, sięgającej nawet początków XX w. Kluczowe jest podkreślenie, że dotykają one zarówno tzw. Zachodu, jak i Wschodu, co jest szczególnie istotne dla Polski, będącej wcześniej częścią bloku wschodniego.
Współczesne społeczeństwo stało się mocno zsekularyzowane, dążąc w stronę materializmu. Zjawisko to przejawia się w poszukiwaniu sensu życiowego głównie w aspektach ekonomiczno-psychologicznych, takich jak rozrywka, dobra materialne i przyjemności, co może prowadzić do trudności w znajdowaniu sensu w rodzinie, małżeństwie i rodzicielstwie.
Nie bez znaczenia jest także utrata wiary w życie pozaziemskie. Miała ona wpływ na sytuację cywilizacji zachodniej, a sekularyzacja sprawiła, że społeczeństwo zaczęło tracić poczucie sensu życiowego. W tym kontekście warto podkreślić ekonomiczny sukces, jaki osiągnęła Polska po 1989 r., który może być również postrzegany jako rodzaj „utrzymywania wszystkiego w złocie”, co skutkuje brakiem sensu życia, szczególnie w kontekście rodzin i rodzicielstwa. Pomimo narzekań i trudności, znaczna część polskich rodziców dostrzega pozytywny wpływ dzieci na ich życie.
D. Bojemska wskazała na potrzebę bardziej precyzyjnych, pogłębionych badań nad rodzicielstwem. Zaznaczyła również, że istnieje zapotrzebowanie na pozytywne przekazy na temat rodzicielstwa, aby kontrastować z obecnymi trendami i skłaniać do bardziej pozytywnego spojrzenia na rodzinę. Odniosła się także do badań dotyczących korzyści płynących z rodzicielstwa, zwracając uwagę na wzrost liczby deklaracji chęci posiadania dzieci, a także na wprowadzenie programu 500 plus. Podkreśliła, że istnieje potencjał dla większej dzietności, zwłaszcza w przypadku poprawy sytuacji finansowej.
Prof. M. A. Michalski wspomniał o transformacji społecznej, która wpływa na budowę rodzin. W tym kontekście ważne jest budowanie rodzin, aby mieć poczucie bezpieczeństwa finansowego, choć sytuacja ta jest trudna ze względu na bezrobocie i inne wyzwania. Prof. M. A. Michalski zwrócił także uwagę na kwestię, kto zarabia na rodzinie, małżeństwie i rodzicielstwie. Wskazał na szereg badań, w jaki sposób nowe dzieci przyczyniają się do budżetu poprzez kapitał ludzki i społeczny. Mówi również o paradoksie ekonomii, gdzie narodziny dziecka mogą wpływać na spadek PKB w krótkiej perspektywie.
Paneliści mówili również o statystycznej zależności między zaangażowaniem mężczyzn w obowiązki domowe a wzrostem dzietności. Podkreślili, że nie można obiecać, że zwiększenie zaangażowania mężczyzn w obowiązki domowe natychmiast przekłada się na decyzję o kolejnym dziecku, ale istnieje pewna statystyczna zależność.
Na koniec tej części uczestnicy odpowiedzieli na kilka pytań. Ostatecznie panel został zamknięty około godziny 12, po czym wszyscy udali się na przerwę.
